Kuesta jurajska

Niewielki fragment terenu od miejscowości Żarki po osadę Jaworznik nosi nazwę Kuesty Jurajskiej. Jest to charakterystyczny odcinek progu skalnego (zwanego kuestą), ciągnącego się od Kluczy koło Olkusza aż po Częstochowę. Ta naturalna forma rzeźby terenu powstała w wyniku zróżnicowanej odporności na niszczenie warstw skalnych, nieznacznie nachylonych w jednym kierunku (zobacz rysunek). Jej wysokość względna wynosi koło Żarek 70m. Krawędź kuesty sięgającą do 390 m n.p.m. budują twarde wapienie jury górnej. Ku południowemu zachodowi próg opada stromo do pradoliny Warty, wyciętej w miękkich iłach i mułowcach jury środkowej. W przeciwnym kierunku - wśród pól Wyżyny Częstochowskiej - można dostrzec wierzchołki jurajskich skałek w Łutowcu. 

Wapienne podłoże Wyżyny Częstochowskiej sprawia, że wody opadowe uciekają w głąb ziemi kanałami krasowymi. Z tego powodu sieć rzeczna na obszarze gmin jurajskich jest słabo rozwinięta. Na powierzchni terenu woda pojawia się dopiero pod kuestą, na kontakcie wapieni z nieprzepuszczalnymi, ilastymi osadami jury środkowej. W niedalekim Rachwalcu (1,5 km na wschód) źródła są wyjątkowo obfite. Podmywając stok kuesty i przesuwając się sukcesywnie za nim, w górę biegu wody, wyżłobiły z czasem głęboką dolinkę, wciętą poprzecznie w krawędź progu. Obfitość wód wypływających z Rachwalca dała początek położonym poniżej licznym stawom rybnym Jaworznika. 

Wapienie jurajskie i leżące na nich piaski były eksploatowane w wielu niedużych wyrobiskach. Przykładem wykorzystania w architekturze i budownictwie tego miejscowego budulca są ruiny kościółka św. Stanisława z XVIII w. 

Kuesta jest jednym z najlepszych punktów widokowych całej Jury Krakowsko-Częstochowskiej. Od wieków przyciąga podróżnych rozległym widokiem na pradolinę Warty. Od kilku lat zwabia także paralotniarzy, których kusi korzystną ekspozycją stoku na zachodnie wiatry.

Proszę potwierdzić wydruk wyświetlonego artykułu:

Proszę potwierdzić zapisanie wyświetlonego artykułu do pliku PDF:

Wasze komentarze

wszystkich komentarzy: 0 dodaj komentarz