Gloria Victis kamień powstańczy w Jaworzniku

Strona główna » Przewodnik turystyczny » Pomniki i miejsca pamięci » Gloria Victis kamień powstańczy w Jaworzniku

wielkość tekstu:A | A | A

"Gloria Victis 1863 – Powstańcom Styczniowym w 150. Rocznicę Bitwy pod Jaworznikiem 24 kwietnia 2013 roku” – taki napis został umieszczony na kamieniu powstańczym w Jaworzniku.

W dniu 5.05.2013 r. miejsce pamięci zostało poświęcone przez biskupa Antoniego Długosza, jako jeden z elementów uczczenia obchodów 150 rocznicy wybuch Powstania Styczniowego.

Uroczystość została przygotowana z inicjatywy miejscowego proboszcza księdza Marka Pacyny. To on był inicjatorem ustawienia kamienia powstańczego w centrum miejscowości nieopodal kościoła i w bezpośrednim sąsiedztwie kapliczki przy skrzyżowaniu ulic: Kościelnej, Dolnej, Szkolnej. W prace zostali zaangażowani mieszkańcy. Kamień ufundował sponsor, ale chciał aby jego imię i nazwisko pozostało anonimowe.

W bitwie pod Jaworznikiem zginął Rudolf Stanisław Franaszek, syn fabrykanta z Warszawy, który poległ w Bitwie pod Jaworznikiem. Miejsce na wieczny spoczynek w Żarkach na cmentarzu znalazł on i 9 innych bezimiennych powstańców. Pomnik na mogile postawiono w okresie zaborów z inicjatyw mieszkańców Żarek.

Rudolf Stanisław Franaszek jest jednym z tych, których życie skończyło się pod Jaworznikiem. Potyczka stoczona 24 kwietnia 1863 roku pomiędzy powstańcami styczniowymi kpt. Anastazego Mossakowskiego a siłami Imperium Rosyjskiego, zakończona rozbiciem sił powstańczych przeszła do historii jako jedna z najkrwawszych. Oddział powstańczy Mossakowskiego składał się z dwóch kompanii strzelców, jednej kompanii kosynierów, plutonu jazdy i saperów, które wzmocniono znaczną ilością broni z rozbitego pod Szklarami oddziału płk. Józefa Grekowicza. Po przekroczeniu granicy nocą z 20 na 21 kwietnia 1863 roku oddział stoczył zwycięską potyczkę pod Gorenicami, gdzie zajął posterunek graniczny. Powstańcy ominęli Olkusz, którego zdobywania zaniechali z powodu stacjonującego tam silnego oddziału rosyjskiego. Dzień później stoczyli natomiast zwycięską potyczkę z oddziałem rosyjskim pod Golczowicami, po czym przemaszerowali do Ogrodzieńca i przekroczyli tory drogi żelaznej warszawsko-wiedeńskiej, przy okazji je uszkadzając.

Oddział był nękany przez Rosjan, a zaskoczony koło Jaworznika przez trzy roty piechoty płk. Alenicza został po rozpaczliwej obronie rozbity. W bitwie zginęło 43 powstańców, znaczna liczba była ranna lub trafiła do niewoli. Z pola bitwy zbiegło ok. 70 ludzi. Rosjanie stracili 40-60 żołnierzy.

Dziś mieszkańcy Gminy często pozostawiają kwiaty przy kamieniu powstańczym na znak pamięci, a przecież Bohaterowie tego wydarzenia są dzisiaj obecni wśród nas, bo przecież „Człowiek żyje tak długo... jak długo trwa pamięć o nim" – stwierdził burmistrz Klemens Podlejski na uroczystości otwarcia.

Niechaj pamięć o Nich - Bohaterach, pozostanie więc z nami jak najdłużej.

(przygotowała i fot: Katarzyna Kulińska-Pluta)